The end is near

Over uitersten en gelijkenissen

Het was een drukke week deze week. Het plan was om tien scholen te bezoeken, maar dat werden er uiteindelijk zeven. Ik zou nog naar één school gaan om leerkrachten te observeren en foto- en filmmateriaal te verzamelen dat gebruikt kan worden in trainingen voor leerkrachten. Toen ik in die school toekwam, bleek dat de leerkrachten tegen de leerlingen gezegd hadden dat het midtermbreak was, maar dat was eigenlijk pas volgende week. Aangezien mijn collega me had afgezet en zelf andere activiteiten in de buurt gepland had, heb ik dus ettelijke uren rondgehangen op die school. Gelukkig kende ik de leerkrachten al en heb ik gezellig met hen kunnen babbelen. Daarnaast heeft de directeur zich ook meermaals geëxcuseerd. Zulke dingen gebeuren nu eenmaal en je daar druk om maken, lost helemaal niets op. Deze taak zal ik dus niet meer kunnen afronden omdat het einde van mijn stage nu wel heel dichtbij komt.

Een drukke week betekent vroeg opstaan, Ndola in de ochtend

Mijn collega die me meenam naar deze school, vroeg me onderweg hoe vaak ik in Zambia naar de kerk geweest was. Zijn gezicht vertoonde vreemde blikken toen ik antwoordde dat ik niet naar de kerk geweest was, maar dat ik dat volgende week wilde doen. Ik wil dat ook echt doen omdat ik immers deel uitmaak van het orkest van de nieuwe apostelkerk en dat dan ook tot de beleving hoort. Hij vroeg me ook nog wanneer de laatste keer was dat ik in België naar de kerk geweest was. Tja, toegegeven dat is geleden van de begrafenis van mijn grootmoeder. Aangezien ik de teleurstelling in zijn ogen zag en hem niet helemaal wilde kwetsen, zei ik dat ik altijd naar katholieke scholen geweest was en dus een katholieke basis had, maar mijn geloof niet echt beleef. Ik wil ze niet choqueren, ik wil geen missionaris zijn, maar tegelijk wil ik eerlijk zijn, zeggen wie ik ben en hoe ik naar de dingen kijk. Die insteek zorgde ervoor dat hij mij uiteindelijk wel begreep en we het gesprek op een nette en respectvolle manier konden voortzetten.

Het is overigens een heel raar idee voor mij … “wij” zijn hier ooit “onze” religie komen introduceren. We hebben eigenlijk hun lokale tradities de kop ingedrukt en hun land afgenomen. Ik wil me daar niet, zoals onze voorouders, schuldig aan maken omdat ik het allemaal beter weet. We zijn allemaal vrije mensen die eigen keuzes kunnen en mogen maken zolang we de ander niet schaden.

Ik heb met verschillende collega’s ook over de kolonisatie gesproken. De oudere collega’s zijn immers nog in het Britse tijdperk geboren. Het valt me op hoe mild ze daarover zijn. Ze zeggen allemaal in ongeveer dezelfde woorden dat dat verleden tijd is en de toekomst van het land voor ons ligt. Ze zijn trots op hun land en willen op een beschaafde en vredevolle manier aan hun toekomst werken. Zijn wij ook zo mild voor Duitsland?
En om dan even de brug te maken naar België … Congo ligt op enkele kilometers van Ndola. De Zambianen zijn helemaal niet mild voor de Congolezen en vinden dat ze een vreselijke mentaliteit hebben. Ze zijn agressief en uit op geld. Ze denken dat de Zambianen veel rijker zijn dan hen. Een aantal jaren geleden waren er bendes die in de grensstreek opereerden en werden ngo’s zelfs onder politiebegeleiding naar en over de grens geholpen. Dat alles is gelukkig voorbij, maar de Zambianen zijn nog steeds niet tuk op de Congolezen.  

Nadat ik maandag dus onverricht ter zake het veld was ingetrokken voor het QEECS-project, ging ik de rest van de week lessen observeren voor het ECSITE-project. Deze observaties hadden als doel om te onderzoeken welke impact het ECSITE-project effectief had. Het was heel leuk om de lessen te observeren en met leerkrachten in gesprek te gaan over de veranderingen die ze aangebracht hebben in hun lesgeven. Bij sommige leerkrachten zag je dat ze duidelijk een verandering gemaakt hadden, maar bij andere leerkrachten en directies is nog heel veel werk aan de winkel. We hebben echt uitersten gezien. Eén van de scholen had misschien niet de infrastructuur die we in België hebben, maar een pareltje van een leerkracht die afwisseling aanbracht, de leerlingen wist te boeien en een aangenaam klimaat schepte. Mocht ik kinderen hebben, zou ik het niet erg vinden om mijn kind naar die school te laten gaan, ook al is de infrastructuur beperkter. 

Bestormd worden door een hele bende kinderen. Muzungu, muzungu en allemaal aan die handen van mij willen voelen. Ik blijf steeds vriendelijk, maar het verbaast me dat zelfs de volwassenen in de rurale gebieden dat zo graag doen en niemand zegt dat het genoeg is. Ik kan er mee om hoor, maar tegelijk is het iets wat in België nooit zou kunnen. Zie je onze kinderen al massaal iemand met een zwarte huidskleur bij de hand nemen en die hand blijven vasthouden? Mijn collega's vinden het grappig dat ik dan altijd zo verlegen reageer. Ik denk dat ze maar moeilijk kunnen begrijpen hoe dat voor mij voelt. Ik ben ook maar ik en voel me zeker niet meer dan de Zambianen. 

Het logboek tekenen. Het logboek is hier wel heel belangrijk, je gaat geen school buiten zonder dat je bewijs van je bestaan levert. 

Tegelijk zagen we helaas ook het andere uiterste … een community school die als steun van de overheid twee betaalde leerkrachten kreeg, maar die leerkrachten kwamen maar één of twee keer per week lesgeven! Community scholen zijn zoals het woord zegt opgericht door de gemeenschap en de leerkrachten worden dan ook betaald door de gemeenschap. Soms worden ze in natura betaald, soms krijgen ze kleine vergoedingen, maar meestal kunnen de leerkrachten niet leven van hun lesopdracht alleen. Als de overheid beslist om twee betaalde leerkrachten te doneren, dan betekent dat een hele steun aan die school … als ze tenminste komen opdagen. Ik werd van binnen boos. Dit kan toch niet! Betaald worden en maar één of twee dagen per week komen werken en de kansen van deze kwetsbare kinderen hypothekeren. Ik drong bij Yoram aan of we hier niets aan konden doen. Yoram stelde voor om hiervan verslag te gaan uitbrengen bij de DEBS, de district education board secretary, of nog de hoogste onderwijsfunctionaris van het district. Ik stemde meteen in en dus brachten we de DEBS een bezoek. Het is eigenlijk wel lef hebben, want we tikten met ons verslag ook de DEBS op zijn vingers. De DEBS is immers verantwoordelijk voor zijn district. Hij leek er gelukkig mee om te kunnen en naar ons te luisteren. 

De school zonder leerkrachten ... die wel betaald werden om les te geven op het ogenblik dat wij er waren ...

Ook dat is veldonderzoek ...

Gisteren ben ik zoals steeds op zaterdag naar het orkest geweest en daar werd gewerkt aan een nieuw programma. Het was mooi om te zien hoe de dirigent echt tijd maakte om de stukken uit te leggen. In de orkesten waar ik in België lid was, gebeurde dat veel minder. Op zich is het ook wel logisch omdat het overgrote deel van de muzikanten in België geschoold is. Het betekent dat ik nu ook heel wat muziektermen in het Engels ken. Common time gebruiken ze voor maten in vierde noten en compound time voor maten in achtste noten.
Ik vond het ook grappig hoe ik de Belgische dirigenten herkende en hoe gelijkaardig dirigenten zijn. In België hoorde ik meermaals: “Je hebt één kans, grijp ze.” Hier zijn de dirigent: “There is just one slot.”. En zoals overal in de wereld zijn de dirigenten degenen die de orkestleden motiveren en samenbrengen en ook dat benoemde de dirigent letterlijk. “I am here to encourage you.”
Achteraf had ik nog een leuke babbel met de mannen (Er zijn nauwelijks vrouwen in het orkest, de vrouwen maken doorgaans deel uit van het koor.) van het orkest en werd er beslist dat ik volgende week zondag een “masterclass” cello ga geven. Ik heb hen wel gezegd dat ik dat enkel kan doen als ik over een goede cello beschik. Zoals ik eerder al aangaf, speel ik cello op een instrument met een verkeerde brug en met een vioolboog. Ik moet je niet vertellen dat dat op niet veel trekt. Ze gingen daarom proberen om de cello van het orkest van Kitwe, een stad 45 km verder op, te lenen. Ik ben benieuwd waar we volgende week zondag zullen uitkomen.

Het einde komt stilaan echt in zicht. Morgen en overmorgen ga ik nog naar de teammeeting in Kabwe en dan zit mijn operationeel deel van de stage erop. Ik werk dan nog verder aan mijn rapport voor de universiteit en wacht vol spanning op de komst van Jurgen om nog te genieten van het moois dat Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika te bieden heeft!
Het valt me ook wel op hoe weinig moeite het grote deel van het thuisfront, en daar bedoel ik zeker niet iedereen mee, gedaan heeft om actief contact te houden. Ik merk dat mijn blog heel veel gelezen wordt, maar ondanks de emotionele reacties voor mijn vertrek, heb ik heel weinig feedback gekregen op mijn blog. Uiteraard zijn er ook mensen die regelmatig naar me geïnformeerd hebben en waar ik een warm contact mee onderhouden heb, dank je wel daarvoor.

Ik post volgende week nog een laatste verslag en dan zitten mijn wekelijkse verslagen er zo goed als op. Misschien post ik hier en daar nog eens iets als we op reis zijn, maar het zal niet altijd evident zijn om tijdens onze trektocht over internet te beschikken.

De leden en leiding van JRK Kuringen vertrekken binnen enkele dagen op kamp. Ik wens jullie allemaal een fantastisch kamp toe. Ik twijfel er niet aan dat het zonder make ook geweldig wordt, maar hou me zeker op de hoogte. Volgend jaar ben ik er zeker weer bij. Ik moet toegeven dat het een beetje wringt. Neem ook even een kijkje bij 'Fotoverslag'.